tytul: Akademia Galaktycznych Imperatorów: Jeśli dopiero zaczynasz grać w Stars!...

motto:
"To start a war over blood spilled so long ago.. Where does it end?
 You kill them and take their land. They kill you and take the land
 back. On and on and on. The cycle of hatred."
"*Justice*, not hatred. We have no desire to start a war."
    -- Delenn and G'Kar in Babylon 5:"Midnight on the Firing Line"

Pytanie: Dlaczego motto jest po angielski?
Odpowiedź: Bo jeśli nie znasz tego jężyka, tracisz dużo, i w Stars!ach, i w życiu.

miecho:

autor: Prokonsul Piotrus, z uwagami Loco i AdPg.

Witaj w Akademii Galaktycznych Imperatorów!

Na tym kursie dowiesz się:
1. Czym różni się Stars! multiplayer od Stars! singleplayer
2. Na czym polegają najpopularniejsze strategie multiplayerowe, bez których NIE MASZ SZANS PRZETRWAĆ!
2.1. Projektowanie rasy
2.2 Ekonomia
2.3 Badania naukowe
2.4 Projektowanie statków bojowych
2.5 Strategia w walce
2.6 Rózności
3. Jakiego slangu używają Stars!owcy.
4. Dyplomacja

1. Różnica jest prosta. Sprowadza się ona do jednego stwierdzenia:
- AI to idiota
Czego konswekwencja jest fakt, że z AI wygrać jest łatwo, z człowiekiem - o wiele, wiele trudniej.
Nie grałeś jeszcze nigdy w multiplayera Stars!owego? Czeka cię wspaniała przygoda. Aczkolwiek w kilku pierwszych grach - dość krótka.
Czytaj więc uważnie, jak ją przedłużyć.

2.1. Projektowanie rasy
Nikt nie wie, jak wygląda najdoskonalsza rasa w Stars!ach. Jest jednak kilka rzeczy, o których Imperator, projektując swoich poddanych, wiedzieć musi:
- nie brać LRT : GR (Generalised Research), UR (Ultimate Recycling), MA (Mineral Alchemy), CE (Cheap Engines) i BET (Bleeeding Edge Technology)
- prawie zawsze warto wziąść natomiast coś z tych LRT:  OBRM (Only Basic Remote Mining), RS (Regenerating Shields), IFE (Improved Fuel Efficientcy), IS  (Improved Starbase)
- często bierze się też NRSE (No Ram Scoop Engines) i NAS (No Advanced Scanners)
- przyrost populacji nie powinien być niższy od 15% (tylko AR i HE mogą pozwolić sobie na mniejszy)
- więcej niż jedno immunity jest bardzo drogie i rzadko stosowane, trzy - prawie nigdy
- dla ras szybkich - czyli tych, które mają walczyć we wczesnych latach gry - bierze się 1 res na 1000 kolonistów, natomiast fabryki srednio wydajne bądź wprost najgorsze (takie rasy nazywamy -f)
- dla ras wolnych, które chcą walczyc dopiero przy zaawanowanych techach, bierze się 1 res na 2500 kolonistów i bardzo wydajne fabryki
- jesli chcesz używać fabryk, zaznacz 'factories cost 1kt germanium less to build'! i warto zainwestowac w tansze (kosztujace mniej resow) fabryki
- lepiej wziąść mniej wydajniejszych fabryk niż dużo słabszych, tak samo z kopalniami
- przy kopalniach natomiast warto obniżyć ich koszt do 3-4 - mało kosztuje, a znacznie przyśpieszy rozbudowę planety
- w technologiach najwazniejsze sa weapons, construction - ale pamietaj, ze jesli w grze jest dyplomacja, warto wziasc tylko 1-2 dziedziny tanie, a inne techy wyhandlowac od innych graczy. Pamietaj też, ze wiekszosc graczy wezmie pewnie tanie weap i constr - fakt, bez tych techow trudno wygrac, ale jesli kazdy bedzie mial takie same to nie bedzie wiele sensu w handlu - dlatego warto wziasc też tanie energy, electro lub prop jesli myslisz o handlu
- rasa AR nie nadaje sie do malych wszechświatów
- bardzo potężne (i popularne) są rasy CA (Claim Adjuster) (polecnia godna jest kombinacja z LRT TT (Total Terraforming) i IT (Interstellar Traveller), jednak nie sprawdzają się one w najmniejszych wszechświatach, gdzie bardziej popularne są rasy WM (War Monger) czy PP (Packet Physics)
- jesli planujesz zawrzeć sojusz i handlować, oto rzeczy, na które jest popyt: CA: terki, IT: dostep do swoich super bram i rozwozenie mineralow, AR - fontanna, SD - minowaczki, IS - tachary, SS - overcloakery. PP, JOAT, WM i HE nie maja wiele rzeczy na handel. Penskany prawie zawsze będą dobrym towarem.

2.2 Ekonomia
- pamiętaj, że tylko HW koncentracja realna minerałów NIGDY nie spadnie poniżej 30%. Realna oznacza, ze wartosci na kolorywch paskach spadaja, ale spadek wydobycia zatrzymuje sie na wysokosci 30%. Wydobycie na innych planetach po kilkuset latach gry spadnie do 0 - dlatego HW jest warty wiele więcej niż zwykła kolonia!
- populacja ma największy przyrost przy wypełnieniu planety w okolicach 30% i jest tym większa im bardziej zielona jest dana planeta (czyli im bardziej jej haby są zbliżone do habów zamieszkującej ją rasy). Dlatego opłaca się ładować kolonistów na frachty na nazieleńszych planetach (breederach) i rozwozić ich na gorsze badz jesli nie masz lepszych planet, a masz kilka(nascie lat czasu) nawet ładować kolonistów na stojące frachty przy planecie, utrzymując jej populację na 30% aż będzie można zrzucić ich na planetę i osiągnie ona 100% populacji w jednej turze
- bardzo wydajnymi frachtami na początku są privateery, szczególnie design z 1 silnikiem FM (fuel mizer), 2 zbiornikami paliwa i jednym cargo podem, dlatego bardzo opłaca się szybko dojść do technologi privków zamiast budować MF (medium freightery) czy tym bardziej SF (small freighetry). Lfy buduj na silnikach z p9+ i z wiekszymi cargo podami (z c9)
- kolonizatory mozesz zastąpic privkami jw. (colony pod zamiast cargo poda), a potem LFami. Kosztuja drozej, ale sa szybsze. W pozniejszej fazie gry, w celu oszczedzenia slota, mozesz posiadac tylko jeden jedyny design frachtowca - LFa - z colony podem zamiast cargo poda
- pamiętaj by rozwozić minerały, by na każdej planecie było podobne zapasy
- pamiętaj by dowozić szybko ludzi na nowe kolonie z breederów, i germanium z planet z dużym jego wydobyciem na te, na których jest go mało

2.3 Badania naukowe
- poza wyjątkowymi sytuacjami (np. dojście do privków - c4 - w jedną turę szybko), lokuj tylko zbędne resy w naukę (pierwszeństwo powinien mieć rozwój ekonomii)
- kluczowe techy i pozomy - te staraj się szybko wynaleźć/kupić:
1. weapons (w8 - pierwsza skuteczna broń bimowa, w10 - druga, w12 - pierwsze rakiety, w14 - ostatnie najlepsze bomby, w16 - drugie rakiety i bimy, w20 - trzecie rakiety, w22 - trzecie bimy, w24 - czwarte rakiety, w26 - czwarte bimy)
2. construction (c4 - privki, c9 - cruisery, c13 - battleshipy, c24 - skrapowalny pancerz, c26 - nubki)
3. energy (kolejne tarcze)
4. propulsion (p2 - fuel mizer, p7 - alpha drive, p9 - kolejny dobry silnik (choć niektórzy wolą alphę), p11 - jeśli nie masz ramskoopów, doskonały silnik, p12 - tani tech do skrapowania, p16 - dobry silnik jesli masz ramsoopy, p22/23 - najlepsze silniki)
5. electronics (el11, el19 - komputery bojowe)
6. bio (techy do terkowania)

2.4 Projektowanie statków bojowych
- pamietaj, ze jest limit 16 roznych designow, wiec nie projektuj wielu podobnych, gdyz szybko zajma ci wszystkie sloty
- pamiętaj, że lepszy kadłub ma ogromne znacznie - CR jest warty kilku DD, BB kilku CR, a NB kilku BB
- podobnie ważne są generacje bimów i rakiet (patrz 2.3 badania naukowe - 1), nie buduj bojowych statków na torpedach bądź bimach o zaięgu mniejszym niż 3
- nie mieszaj na designie bimu i rakiet
- możesz używać sapperów, ale nie więcej niz 2/5 na 3/5 bimu, niektórzy gracze budują dedykowane konstrukcje wypełnione sapperami w celu wspomozenia jednostek rakietowych
- pamiętaj że rakiety kosztują dużo ironium a bim boranium, ale jednostka rakietowa kosztować będzie 3-4 razy więcej ironium niż bimowa boranium - więc szybciej skończą ci się zapasy ir niż bor i zwykle wybudujesz mniej rakiet niż bimu
- nikt nie wie czy lepszy jest bim czy rakiety, to zależy od wielu czynników w grze - więc najlepiej buduj i to, i to
- przeciw rakietom bronić się należy flarami - jest do skaut bądź fregata, z tanim silnikiem i bimem (zwykle qj5 i niebieski laser) - rakietowce prawie zawsze strzelają najpierw do flar, dopiero potem do jednostek bojowych. Zaawansowni gracze patrza nie tylko na koszty, ale i licza atrakcyjnosc uzywajac programu Stars! Calculator
- tarcze są lepsze niż pancerz - kosztują mniej i nie obciążają statku w walce (im cięższy tym wolniej się porusza) - dlatego bimowce zwykle nie są opancerzone, gdyz powinny szybko dojść na odległość strzału od wrogich rakiet i flar. Im lżejszy statek, tym mniejsze uszkodzenia odniesie podczas skakania przez bramy. Osłony wracają do stanu 100% zaraz po bitwie, uszkodzony pancerz trzeba reperować kilka lat nieraz
- możesz postawić troche sweeprów jednostek z gatlingami (w11, w23) na kadłubie DD lub CR jeśli walczysz z SD i lataj nimi w większych grupach (5 DD, 3 CR) żeby mogłby przetrwać wybuch pola. Jeśli nie walczysz z SD, przeciw polom minowym używaj zwykłych jednostek bojowych (bimowych oczywiście).
- najskuteczniejsze bombowce to zwykle te na w14. Bomby LBU uzywaj tylko jesli chcesz zniszczyc planetę ale nie chcesz jej zająć, bomby smart jeśli masz do dyspozycji terki (jestes CA lub w sojuszu z nim) i chcesz przejąc daną planetę
- ważne jest, kto strzela pierwszy, dlatego nieraz nawet na bimowce wsadza się komputery - szczególnie przy budowie kontr

2.5 Strategia w walce
- większy stos zwykle wygra walcząc z kilkoma małymi, dlatego staraj się maksymalizować liczbę statków jedego designu w danej flocie. Nie buduj wielu podobnych designów, nie wysyłaj wielu małych flot!
- gdy walczysz przeciw rakietowcom, musisz mieć flary albo poniesiesz w najlepszym wypadku ogromne straty
- rakietowce czesto sprawdzają się przy strategi (Battle Plan) - 'min damage to self', wtedy trzymają się z boku planszy i unikają wrogich bimowców
- jesli chcesz zaatakowac cel chroniony polem minowym i nie chcesz by wróg się domyślił że to zrobisz (a tak się stanie jak zesweepujesz pole zwykłym okrętem i zaatakujesz w rok pózniej), a lubisz ryzyko, wypuść ile możesz (100+)  flar z maksymalną prędkościa w tym samym roku co flotę głowną. Zderzenie jednostek z polem powoduje jego zmniejszenie się. Floty lecą od najniższego numeru, więc przydziel flocie wysoki numer. Kilkaset zderzen zredukuje pole do zera a potem przeleci twoja główna flota - jak masz szczęście i zredukowałeś pole do zera :>
- kilka bombowców to żart, wysyłaj kilkaset bombowców (100+ mini, większych nieco mniej), tak żeby zniszczyć planetę w jeden rok! Najskuteczniejsze są bomby LBU, tych faktycznie wystarczy kilkadziesiat.

2.6 Rózności
- szpieguj przy pomocy galeonów wyposażonych w maks cloaków, resztę penskany i osłony
- pamiętaj, że floty zużywają paliwo, planuj kampanię odpowiednio
- do MT wysylaj 5k mineralow (boranium jest napopularniejsze, bo jest go najwiecej) jesli wiesz, ze daje części. Jeśli daje techy, wyślij 10k - dostaniesz ich trochę więcej.
- jesli dostałeś od kogoś skrapy (do zezłomowania w celu uzyskania techów), złomuj 5-7 sztuk na rok, każda w osobnej flocie!
- bardzo przydatny jest Stars! Calculator, programik z działu download - policzysz na nim min. jaki pakiet musisz wysłać by zniszczyć kolonię wroga, jakie uszkodzenia odniosą statki przy gejtowaniu, i wiele innych dobrych rzeczy
- inny przydatny program to Battle Simulator, dzięki któremu możesz zobaczyć przybliżony wynik bitwy (zawsze jest trochę elementów losowych!)
- pamiętaj o limitach - limit flot 512, limit designów 16, limit pojemności jednej floty - 32k minerałów, limit wydobycia floty gorniczej - 1200k/rok, limit pól minowych na mapie, limit statków we flocie, limit stosów w bitwie...
- gdy opanujesz te podstawy, pamiętaj, że jest więcej przydatnych artykułów - jak choćby ORP Stars! na naszej stronie
- o overgatingu: OG masy - licza sie obie bramy, OG odleglosci - tylko brama startowa; dla IT statek nieuszkodzony moze skakac na dowolna ogleglosc przekraczajac wszelkie parametry bram - w najgorszym wypadku doleci uszkodzony na 100% ale doleci

dla ras non-IT wystepuje problem utraty jednostek
max 33% szans zalezy zarowno od przekroczenia masy jak i dystansu przy czym zaleznosc od dystansu jest liniowa a masy skokowa przy maxymalnym OG masy

w kazdym badz razie dostakanle sie tu sprawdza StarCALC.

3. Slang Starsowy - oto skróty, jakich używają gracze:
Uwaga: co do znaczenia angielskich terminów patrz help w Stars!ach i/lub słownik ang-pl :)

1ww - 1 wonderful world, rasa mająca najwęższe z możliwych habów
a/3 - patrz oo/300
AH - patrz autohost
AR - rasa Alternative Reality
ARM - Advanced Remote Mining (jedna ze zdolności LRT)
ampy - bimy w26 anti-matter pulverizer
Army - rakiety w24 Armageddon
atrakcyjność - zalezy od kosztu staku, można ją policzyć Stars! Calculatorem.  Im bardziej atrakcyjny statek, tym wieksze prawdopodobieństwo, że w czasie bitwy w niego zacznie się strzelać najpierw - dlatego flary powinny mieć największą atrakcyjność
autohost - popularny serwis hostujacy gry Stars pod http://library.southern.edu/stars/
BB - battleship (kadłub pancernika)
BC - battle cruiser (kadłub krążownika linowego rasy WM)
BET - Bleeding Edge Technology (jedna ze zdolności LRT)
BS - patrz BB
battle simulator - program do symulowania walk designow, dostępny w dziale download
bazuki - bimy w8
bim - jednostka uzbrojona w działa promienowe (bimy)
bor - zielony minerał, boranium
brama - gate, wyposażenie baz orbitalnych umożliwiające skoki statków pomiedzy planetami z bramami (twoimi i sojuszników)
bramować - wykorzystywać bramy
breeder - bardzo dobra dla danej rasy planeta (zielona, wysokoprocentowa, zblizona w habach do HW) na ktorej mozna osiagnac wysoki przyrost ludzi
bsim - patrz battle simulator
bugi - błędy programistyczne stars!ów, uznawane za cheaty - ich wykorzystywanie jest zabronione!
CA - rasa Claim Adjuster
CE - Cheap Engines (jedna ze zdolności LRT)
cloaki - techy z dziedziny electronics zmiejszające widoczność statku na cudzych radarach (i przez to, mapach)
CR - cruiser (kadłub krążownika)
chaff - patrz flara
cheat- patrz bug
czerwony laser - x-ray laser z technologii weapons
DD - destroyer (kadłub niszczyciela)
design - projekt statku
doomy - rakiety w20
DN - dreadnought (kadłub ciężkiego pancernika rasy WM)
dred - patrz, DN
-f - factoryless, rasy, które nie buduja fabryk
flaga - planeta skolonizowana przez gracza na ktorj jest niewiele ludzi (2500 lub mniej)
flara - statek przeznaczony do odciągania rakiet wroga w czasie bitwy, zwykle skaut lub flara z jednym laserem i tanim silnikiem
FF - frigate (kadłub fregaty)
flota - grupa statków na mapie
FM - silnik Fuel Mizer
fontanna - HW rasy AR, gdzie tysiące koparek wydobywają ogromne ilości minerałów
fracht - statek transportowy
g - patrz germ
gedony - patrz army
gejtować- patrz skakać
generka - tura, rok w grze
germ - zółty minerał, germanium
górnik - patrz koparka
grupa - pl.rec.gry.strategiczne, patrz usenet
GR - Generalised Research (jedna ze zdolności LRT)
haby - srodowisko zamieszkiwalne przez dana rase, określane przez parametry radioactivyt, temperature and gravity (trzecie okno przy projektowaniu ras)
HE - rasa Hyper Expansion
HP - High Production, nazwa wolnych ras, które będą dominowały w późniejszych latach gry (2500+) ale są wcześniej łatwym łupem dla ras QS
host - osoba która hostuje grę (czyli do niej wysyła sie pliki x a ona odsyła graczom pliki m); na popularnych AutoHoscie host obsluguje Host Utility
HW - homeworld, macierzysta planeta danej rasy
IFE - Improved Fuel Efficiency (jedna ze zdolności LRT)
ini - plik stars.ini w katalogu Windows
ir - niebieski minerał, ironium
IS - rasa Inner Strenght
IS10-patrz niebieski silnik
jihady - rakiety w12
juggi - rakiety w16
kolo - statek kolonizacyjny
kolonizator - patrz kolo
kompy - część statku, komputery bojowe (el0, el11, el19)
koncentracja - ile minerałow ma dana planeta
kontra - design zaprojektowany specyficznie jako odpowiedź na design wroga
koparka - statek do wydobycia minerałów (ang. miner)
Langston - Langston Shield, tarcza od MT
LF - large freighter (kadłub dużego transportowca)
LRT - Lesser Racial Traits - opcjonalne zdolności ras (drugie okno przy projektowaniu ras)
LSP - Low Starting Population (jedna ze zdolności LRT)
JOAT - rasa Jack of All Trades
kalkulator - program obliczający różne pomocne rzeczy w Starsach, w naszym dziale download
MA - Mineral Alchemy (jedna ze zdolności LRT)
maksowanie - działanie mające na celu szybkie zwiększenie populacji planety do 100% i zbudowanie na niej przemyslu
MD - Mass Driver, tech orbitalny do strzelania pakietami
MG - patrz multigenerka
Mikołaj - patrz MT
minowaczka - statek stawiający miny
miner - albo minowaczka albo koparka, zależy od kontekstu i gracza :)
multigenerka x - generacja na raz x tur
MPS - Mega Poly Shell - pancerz od MT
MT - Mystery Trader, za 5k boranium daje techy lub uniklane części, zwane 'zabawkami'
NAP - Non-Agression Pact, patrz mój artykuł o dyplomacji
NAS - No Advanced Scanners (jedna ze zdolności LRT)
niebieski laser - laser z technologi weapons
niebieski silnik - silnik Interspace-10
NB - nubian (kadłub nubiana)
NRSE - No Ram Scoop Engines (jedna ze zdolności LRT)
nubki - patrz NB
OBRM - Only Basic Remote Mining (jedna ze zdolności LRT)
OG - patrz overgating
oo/300 - pierwsza 'super' brama rasy IT
orgia - floty Super Freigherów rasy IS z rozmnażającymi się jak króliki gignatycznymi ilościami kolonistów
overcloaker - statki wypełnione cloakami (zwykle nubki z ultracloakami) maskujące towarzyszącą im flotę
overgating - bramowanie przekraczające parametry bram, doprowadzające do uszkodzenia bądź zniszczenia statków;
pakiet - minerały wystrzelone z MD
pakietować - ostrzeliwać planetę z pakietów
penskan - skanery widzące co jest za planetą (zielone na mapie, zwykłe są czerwone)
pla - plik raportu wygenerowany poprzez reports -> planets
popdrop - desantowanie planety innego gracza w celu uzyskania techu
privek - privateer (kadłub korsarza)
PRT - Primary Racial Traits, do wyboru na pierwszej stronie tworzenia rasy
QJ5 - silnik QuickJump5
QS - Quick Start, szybkie rasy, które dominują we wczesnym etapie gry (do 2500) ale potem są łatwym łupem dla wolnych ras HP
Qstars - ta strona (znana też jako strona Wodza ;p)
r0-r6 - bron o zasiegu 0-6 (odpowiednio)
rak - rakiety albo okręt uzbrojony w rakiety
regenerka - powtórna generacja danego roku
resy - resources
robal - patrz wormhole
RS - Regenerating Shields
SD - rasa Space Demolition
score - punktacja
skakać - używać bram
skrap - statek do zeskrapowania (zezłomowania), zwykle w celu uzykania techu
skrapowanie - złomować, zwykle w celu zyskania techów na statkach przekazanych przez sojusznika
slot - desing uzywanego statku, w Stars! kazda rasa ma limit 16 slotow na statki i 8 na bazy gwiezdne, jesli chcesz zbuodoac nowy design, musisz skasowac jakis stary
srebny silnik - silnik Tran-Star Drive
SS - rasa Super Stealth
stack - eskadra statków jednego typu w jednej flocie, w bitwie połączona w jeden 'zbiór' (dzielą osłony)
stos - patrz stack
stars.ini - patrz ini
sweeper - desing przeznaczony do niszczenia min (trałowiec)
symulator - patrz battle simulator
szpieg - zamaskowany statek ze skanerami na terytorium innego gracza
tachar - galeon albo nubian wyposażony w Tachion Detectors
techy - technologia
terka - statki rasy CA wyposażone w Orbital Adjustery
transportowce - patrz frachty
TT - Total Terraforming (jedna ze zdolności LRT)
UD - Ultra river, tech orbitalny do strzelania pakietami
UR - Ultimate Recycling (jedna ze zdolności LRT)
usenet - poszukaj wyjaśnienia na www.google.com, to temat na osobny artykuł
w0 - zrobienie czegoś przez statki ręcznie (w tym miejscu w którym sa na mapie, zrzucanie/ładowanie) a takze rozkaz automatyczny wykonany przez jednostke bez ruszania sie z miejsca (w odroznieniu do w1 gdzie nastepuje czynnosc po zmianie lokacji)
w1 - jw ale przez wydaniu rozkazu w turze A odbędzie się to w turze A+1 w miejscu wskazanym na mapie w turze A
waypoint - ustalony przez gracza punkt w przestrzeni, wskażnik dla flot
wormhole - patrz help w Stars!ach :)
WM - rasa War Monger
WZ - warunku zwycięstwa w danej grze
zabawki - unikalne części jakie daje MT
żółty silnik - silnik Transgalactic Drive

4. Dyplomacja
To temat na osobny artykuł, który zresztą też jest na tych stronach :) Warto go przeczytać, słowa nieraz są silniejsze od najpotężniejszego nubka...